Geez Alphabet for Blin Language. ፍደላት ግእዝ ብቃንቃ ብሌን። ፍደላት ግእዙ ብሊና ጋብድ
Read MoreCategory: ፖሎቲካ
ምድላው ንዲሞክራስያዊ ለውጢ ኣብ ኤርትራ፡ ምሕቋፍ መትከላት ዲሞክራሲ
ኤርትራ ኣብ ኣፍደገ ታሪኻዊ ለውጢ ደው ኢላ ኣላ። ካብ ምልኪ ናብ ዲሞክራሲ ምስግጋር ኣብ እንጽበየሉ ዘለና እዋን፡ መሰረታዊ መትከላት ዲሞክራሲ ምርዳእን ምሕቋፍን ወሳኒ እዩ። እዞም መትከላት እዚኣቶም መሰረት ፍትሓውን ነጻን ሕብረተሰብ ኮይኖም፡ ዝሓሸ መጻኢ ንምህናጽ ፍኖተ-ካርታ ዝህቡ እዮም። እዚ ጽሑፍ ብሎግ፡ ቀንዲ መትከላት ዲሞክራስን ኣገዳስነቶምን ብምጉላሕ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ማሕበረሰባትና ስጉምቲ ንምሕባርን ንምልዕዓልን ዝዓለመ እዩ። ልዕልነት ሕጊ እምነ ኩርናዕ ዲሞክራሲ ኮይኑ፡ ሰበስልጣን መንግስቲ ሓዊሱ ኩሉ ሰብ ኣብ ትሕቲ ሕጊ ከም ዝግዛእ ዘረጋግጽ እዩ። ኣብ ዲሞክራስያዊ ሕብረተሰብ ሕግታት ኣብ ኩሉ ውልቀ ሰባት ብማዕረን ፍትሓውን ተግባራዊ ኮይኖም ስልጣን ብዘይግቡእ ምጥቃም ዝከላኸልን መሰል…
Read Moreስድራቤት ምሰረት ፍትሓዊ ምሕደራ
ኣብ ኤርትራ ሃገርና ኣብ ዝሓለፉ ዘመናት እሞኻኣ ቅድሚ ምዕራባውያን ፈደራላዊ ምሕደራ ይኽተሉ ምንባሮም ገለ ናይ ታሪኽ ሰነዳት ይሕብሩ። ግደ ሓቂ ኣብ ባህርያዊ ተፈጥሮና ምልስ ኢልና ምስንዕዘብ ኣህዛብ መጀመርታ ኣብቲ ዝነብሩሉ ቦታ ምስቲ መነባብርኦም ዝሳነ ሕጊ ኣውጺኦም ይካየዱን ይነብሩን ነሮም። ናይ ካልኦት ወራርን ዝምታን እናብዝሔ ኣብዝኸደሉ እዋን ድማ ንጸላእቶም ንምምካት ናይ ሓባር ኪዳን ይምስርቱ ነሮም። ብኸምዝን ካልእ ኣገባብን ድማ ካብ ስድራቤት ናብ ዓድታት ካብ ዓድታት ድማ ናብ ወረዳታት ኮታስ ኣውራጃታት እንዳ ዓበየ ከይዱ። ቀጺሉ ድማ ብዝተፈላለዩ ምኽንያት ሃገራት ቀመን። ስለዚ እቲቀንዲ መሰረት ናይ ሓንቲ ሃገር ስድራቤት ካብ ኮነ፡ ስድራቤት ብሞራልን ስነምግባርን…
Read Moreኤርትራ ፈደራልዊ ምሕደራ ትኽተል እንተትህሉ ጉጁለ 15 ምተበልዑዶ፣
ፈደራላዊ ምሕደራ ማለት ስርዓተ ምሕደሕደራ ንሃገራዊ ስልጣን ኣብ መንጎ ሃገራዊ ምንግስትን ኣከባብያዊ መንግስትን ዘመቃረሐ እዩ። ርክብ ናቶም መንግስትታት ወይ ኣማሓደርቲ በቲ ማእከላይ ወይ ሃገራዊ መንግስቲ ዝተጠምረ እዩ። ገለ ክፋል ናይ ህዝባዊ ንጥፈታት ኣብጥሕቲ ምሕደራ ወይ ቁጽጽር ሃገራዊ መንግስቲ ክኾኑ እንከለዉ፣ ገለ ክፋል ናይ ህዝባዊ ንጥፈታት ድማ ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ከባብያዊ መንግስቲ ወይ ምሕደራ ይከየዱ። ንፍስወከፍ ምሕደራ ኣየኖት ንጥፈታት ከካይድ ይፍቀዶ ኣብ ፈደራላዊ ቅዋም ሰፊሮም ይርከቡ። ፈደራላዊ ስርዓተ ምሕደራ ልዕሊ ማንም ግዜ ባይታን ተቀባልነትን እንረኸበ ይኸይድ ኣሎ። መብዝሓትአን ብጆግራፍያዊ ኣቀማምጣ ዕቤት ዘለወን ሃገራት ንቻይና ገዲፍካ ፈድራላዊ ስርዓተ ምሕደራ እየን ዝኽተላ። እዚ…
Read Moreድርብ ዕያር ፖሎቲካዊ መንነት ኤርትራውያን
ከም ኩሉ ህዝብታት ዓለም እዚ ሕጂ ኤርትርዊ ተባሂሉ ዝጽዋዕ ዘሎ ህዝቢ ናይ ባዕሉ ኣመጻኣን መስርሕ ፍልቀትን ዘለዎ ኢዩ። ኣብ ታሪክ ናይዛ ንነብረላ ዓለም ህዝቢታት እናተጓዓዙን እናሳገሙን ኣብ ክነብረሉ ንኽእል ኢና ዝበሉዎ ቦታን ክነብሩን ክዓርፉን ተፈጥራዊ ሕጊ እኳ ክብሃል እንተዘይተኻእለ ዉድዓዊ ክዉንነት ኢዩ። እዚ ክኣ ህዝብታት በብዝመጽሉ ኣብ ሓደ ከባቢ ናይ ምዕራፍ ድሌታት ምስዝነብሮም ክራጸሙን ክጋጨዉን ንቡር ይገብሮ ህዝቢ ኤርትራዉን ነዚ መስርሕ ሓሊፉ ኣብዚ ሕጂ ዘለዎ ክዉንነት በጺሑ ኣሎ።ህዝብታት ኣፍሪቃ ቅድሚ መግዛእቲ ምዕራባዉያን ኣብ ልምድን እምነትን መንነትን ዝተሰረተ ጥበብ ኣነባብራ ከምዝነበሮም ታሪኽ ዝምስክሮ ኢዩ ጥራይ ዘይኮነ ተፈጥሮ ዉን ዘገድዶ ኢዩ። እዚ…
Read Moreመንግስቲ እንታይ ማለት እዩ?
ሓፈሻዊ መብዛሕትኦም ሰባት ዝሰማምዑሉ ዝተወደበ ምንግስቲ ኣብዘይ ህልወሉ እዋን ህዝቢ ዘይጥጡሕን ዘይምችእን ኣብ ሁወትን መነባብሮን ይሕልፍ። ብኸመይ ክምሓደሩ ኣለዎም ኣብዝብል ናይ ሓባር ርድኢት ንምርካብ ኣሸጋሪ እዩ። እንተኾነ ግን ኩሎም ሊቃውንቲ ፖሎቲካዊ ፍልስፍና ዝሰማምዑሉ ነጥቢ፡ ዕዮ መንግስቲ ማሕበራዊ ውዕል ኣብ መንጎ ውልቀ ሰባት ኣብ ውሽጢ ሕብረተሰብ ንዝነብሩ ንምስላጥ እዩ ። ስለዚ ኣብ ሓንቲ ሃገር መንግስቲ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ዕድመ ታሪኽ ደቅ ሰባት ድማ ኣዝዮም ብርክት ዝበሉ ዓይነት መንግስትታት ምስ ኣውንትኦምን ኣሉትኦምን ተራእዮም እዮም። መብዛሕትኦም ዜጋታት ምዕራባውያን ሃገራት እቲ ዝሓሽን ዝተዋሕሰን ደሞክራሲ ምኻኑ ይሰማምዑ። 1. ንጉሳዊ መንግስቲ፡ እዚ ዓይነት መንግስቲ ስልጣን…
Read Moreሃጋፍ ኣብ ፖሎቲካዊ ስልጣን ከመይ ይመስል?
ሃጋፍ ኣብ ፖሎቲካዊ ስልጣን ከመይ ይመስል? ብመሰረት መግለጺ ፖሎቲካዊ ስነፍልጠት ወይ ታሪኽ ፖሎቲካ ሃጋፍ ኣብ ፖሎቲካዊ ስልጣን ማለት ነቲ ዝጎደለ ናይ ስልጣን ቦታ ዝትክኦ ወይ ድማ ዝቆጻጸሮ ክስኣን እንከሎ እዩ። እዚ ኩነታት ድማ ማእከላይ መንግስቲ ወይ ብዓል መዚ ኣብ ዘይብሉ እዋን የጋጥም። ነዚ ሃጋፍ ንምምላእ ድማ ብዝተፈላለዩ ወገናት ወይ ሓይልታት ቅድድም ግካየድ። እዞም ነዚ ናይ ስልጣን ሃጋፍ ክመልኡ ዝቀዳደሙ ድማ ወትሃደራዊ ዕጡቃት ክኾኑ ይኽእሉ። ጥንቂ ሃጋፍ ፖሎቲካዊ ስልጣን፡ ኣብ ትሕቲ ወልቀ መላኺ ትምራሕ ሃገር ንኣብነት ኣብ ኤርትራ ምስ ንዕዘብ፡ ሃገራዊ ባይቶ ይኹን ቅዋም ዘይብላ። እቲ ኣብ ስልጣን ተኾይጡ ዘሎ ብሞት…
Read Moreክሰርቀኒ ዝረአኽዎስ ክመልሰለይ ነይኣምኖ ዝብል ምስላ ቀዳሞት።
ህግደፍ ራህዋ ናይ ህዝቢ ኤርትራ ይምነ ምባሉስ ሌባ ጻድጽ ክብሃል ኣይግብኦንዶ፣ መጀመርታ ንዝኾነ ፍጡር ኣብዛ ዓለም ዘሎ ኣምላኽ ምሕረቱን ጥዕናን ከውርደሉ ይምነ። ቀጺለ ድማ ነዛ ጽሕፍተይ ካብ ሰይጣናዊ ተግባራት ህደፍ ኣብ ሂወተይ ካብ ዘጋጠሙኒ ዝተመርኮሰ ወስክብለኩም። እዋኑ 2003 ኣቢሉ ይኸውን ኣስታት 52000 ዝኾና ኣባግዕ ናይ ሃገረ ኣውስትራልያ ንመሸጣ ቀሪበን ነበራ። እንተኾነ ግን እተን ኣባግዕ ዝቅበለን ስኢነን ኣብ መርከብ ተወጢሐን ንኣዋርሕ ዝኣክል ከምጽንሓ ዝዝከር እዩ። እቲ ቀንዲ ምኽንያት ብብዙሓት ሃገራት መንጸጊአን ድማ ብቫይረስ ዝተለኽፋ ሕሙማት ምንባረን እዩ። ኩሉን ሃገራት ዓለም ድማ ክሊ ግዝእተን ከይቅልቀላ ነጸግወን። እንተኾነ ግን እቲ ሰይጣናዊ ተልእኽዕ ዘለዎ…
Read Moreኢትዮጽያ ባህርያዊ ጸጋታት ክትጥቀመ መሰላ ዘይኮነን፣
ስለምንታይ እያ ግብጺ ህዝባ ምእንቲ ክነብር ብዋጋ ኢትዮጵያውያን ትድልዮ፣ ፈለግ ኒል፡ እቲ ዝነወሐ ሩባ ኣብ ዓለምናን ኣህጉርና ኣፍሪቃን እዩ። ካብ ደቡባዊ ቀናት ምድሪ ነቂሉ ንሰመን ገጹ ብሰመናዊ ምብራቅ ኣፍሪቃ ኣቢሉ ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ይፈስስ። 6650 ኪሎ ሜተር ንወሓትን ኣስታት 3,349,000 ትርብዒት ኪሎ ሜተርን ይሽፍን። ዋሕዚ ማያት ገለግ ኒል ታንዛንያ፡ ብሩንዲ፡ ርዋንዳ፡ ከንያ፡ ኡጋንዳ፡ ሱዳን፡ኢትዮጵያ፡ ደቡብ ሱዳን፡ ደሞክራቲክ ረፑብሊክ ኮንጎ፡መስኖኣዊ ልምዓት ግብጺን ዘጠቃለለ እዩ። ፈለግ ኒል ቅድሚ ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ምፍሳሱ ካብ ዝምንጭወሎም ቦታት ምርኩስ ብምግባር፡ ክልተ ጨንፈራት ኣለውዎ። ንሳቶም ድማ ጻዕዳ ኒል ካብ ቀላይ ቪክቶርያ ዝምንጩ፡ እቲ ካልእይ ድማ ሰመያዊ…
Read Moreዝተኸልከለ ጸረ ባልዕ ኣብ ዝስተ ማይ ተረኺቡ
ኣብ ስዊዘርላንድ ኣብ ዝስተ ማይ ክልኩል ጸረ ባልዕ ተረኺቡ ስዊዘርላንድ እታ ብጽረታን ማሕበራዊ ምርግጋእን ኣብ ቅድሚት ካብ ዝስርዓ ሃገራት ዓለምና ሓንቲ እያ። እንኮላይ ሰጋእ ከይበልካ ካብ ቡንባ ማይ ቀዲሕካ ትሰትየላ ሃገር ብምኻና’ውን እቲ ካልእ ብልጫ እዩ። እንተኾነ ግን ኣብ መርበብ ሓበረታ ስዊስ ኢንፎ ተዘርጊሑ ብዘሎ መሰረት፣ ሓረስቶት ስዊዘርላንድ ካብ 1970 ኣትሒዞም ኣሕምልቲ፡ ድንሽ፡ ኣእካል ንምፍራይ ምእንታን ክሕግዞም ጸረ ባልዕን ጻህያይን ይጥቀሙ ነሮም። እንተኾነ ግን እዚ ጸረ ባልዕ ኣብ ትሕቲ ባይታ ዘሪቁ ብምእታው ኣብ ዝስተ ማይ ክጽንበር ብምኽእሉ ሻቅሎት ይፈጥር። ህዝባዊት ራድዮ ስዊዘርላንድ ሮቡዕ ኣብ ዝሃበቶ ፈነወ ኣብ ውሽጢ ካብ ትሕቲ…
Read More